အပိုင်း(၁) ကော်လက်စထရော၏ဖုံးကွယ်ထားသောအမှန်တရားများ။

Source from Kelvin Power’s Facebook on August 20, 2019

ကော်လက်စထရောအကြောင်းကိုမသိသေးပဲနဲ့ဆီးချိုရောဂါ၏လူမသိသေးသောလျို့ဝှက်ချက်များ အပိုင်း(၇)မှာရေးမယ့်အသဲကအဆီထုတ်လုပ်သယ်ဆောင်ဖြန့်ဖြူးမှု့လမ်းကြောင်း(hepatic de novo lipogenesis pathway)ကိုဆက်သွားရင်၊အတန်းကျော်တက်ခိုင်းသလိုဖြစ်ပြီးနားမလည်မှာစိုးရိမ်လို့ကော်လက်စထရောအကြောင်းတွေကိုကြားဖြတ်ပြီးနားလည်အောင်အရင်ရှင်းပြပါရစေ။အချိန်ဆွဲတာမဟုတ်ဘူးနော်၊စေတနာနဲ့ရေးပေးတာပါ။
——-
ဓါတ်ခွဲခန်းမှာ(လစ်ပစ်ပရိုဖိုင်)သွားစစ်ရင်၊(TC)ခေါ်ကော်လက်စထရောစုစုပေါင်း၊(HDL) ခေါ်ကော်လက်စထရော၊(LDL) ခေါ်ကော်လက်စထရော၊(VLDL) ခေါ်ကော်လက်စထရော၊(TG) ခေါ်ထွိုင်ကလိုက်ဆိုဒ်၊ဆိုပြီးငါးမျိုးတွေ့ရပါတယ်။မြန်မာပြည်မှာတော့(VLDL)ကိုထည့်စစ်ပေးမပေးကျွန်တော်မသိပါ။ဆေးပညာကအဲဒီ(၅)မျိုးကိုအောက်ပါအတိုင်းအဓိပ္ပာယ်ဖွင့်ဆိုပါတယ်။
——-
(၁) (TC) Total cholesterol =ကော်လက်စထရောစုစုပေါင်း
(၂) (HDL) High-Density Lipoproteins =ကောင်းတဲ့အကျိုးပြုကော်လက်စထရော
(၃) (LDL) Low-Density Lipoproteins =ဆိုးတဲ့ဒုက္ခပေးတဲ့ကော်လက်စထရော
(၄)(VLDL) Very Low-Density Lipoproteins=(LDL)ဖြစ်လာမည့်အစဦး၊ကော်လက်စထရော
(၅) (TG) Triglycerides =သွေးထဲတွင်လည်ပါတ်နေသောအဆီများ။
-အူထဲကထုတ်လုပ်ပေးတဲ့ခိုင်လိုမိုင်ခရွန်(Chylomicron)ဆိုတဲ့ကော်လက်စထရောအလုံးကြီးကြီးတစ်မျိုးလဲရှိပါသေးတယ်။ဒါပေမဲ့အသဲအကြောင်းအဓိကပြောချင်လို့သူ့အကြောင်းမပြောပဲခဏလေးချန်ထားခဲ့ပါရစေ။
–
(HDL),(VLDL),(LDL)တို့ဆိုတာတကယ်တော့ကော်လက်စထရောတွေမဟုတ်ပါဘူး။လစ်ပိုပရိုတိန်း (Lipoproteins)လို့ခေါ်တဲ့(Taxi)လိုမျိုး၊သယ်ယူပို့ဆောင်ရေးယဉ်တွေပါ။ခန္ဓာကိုယ်ကဆဲလ်တွေမှာစွမ်းအင်အဖြစ်အသုံးပြုဖို့လိုအပ်တဲ့အဆီ(TG)နဲ့၊ကော်လက်စထရောဓါတ်တွေကိုအသဲကနေခန္ဓာကိုယ်အနံ့အပြားကိုသယ်ယူပို့ဆောင်ပေးဖို့(VLDL)နဲ့(LDL)ခေါ်တဲ့သယ်ယူပို့ဆောင်ရေးယာဉ်တွေကိုသုံးရပါတယ်။အဆီဆိုတာကသွေးထဲမှာမပျော်ဝင်နိုင်ပဲဟိုပိတ်ဒီပိတ်ဖြစ်တတ်လို့ယဉ်တွေထဲမှာအလုံပိတ်မသယ်ဆောင်သွားပဲသွေးထဲမှာသွန်ထည့်လိုက်လို့မရပါဘူး။
–
(TG)နဲ့၊ကော်လက်စထရောဓါတ်တွေကိုသွေးထဲမှာမယိုမဖိတ်ရအောင်(VLDL)လို့ခေါ်တဲ့ပူစီပေါင်းလေးတွေလို၊အလုံးလေးတွေထဲကိုထည့်ပြီးသယ်ယူပို့ဆောင်ပေးရပါတယ်။(TG)တွေကိုလိုအပ်တဲ့နေရာမှာချပေးပြီးရင်ပြန်ထွက်လာလို့ပိုပြီးသေးငယ်သွား၊ကျုံ့သွားတဲ့အလုံးလေးတွေကိုတော့(LDL)လို့ခေါ်ပါတယ်။(HDL)ဆိုတာကတော့ပို့ဆောင်ရေးလမ်းကြောင်းမှာတခုခုမှားယွင်းတိန်းစောင်းသွားခဲ့ရင်အဆီတွေကော်လက်စထရောတွေသွေးထဲမှာဖရိုဖရဲဖြစ်ပြီးကျန်မနေအောင်လိုက်ရှင်းလင်းပေးရတဲ့ပိုပြီးသေးငယ်တဲ့သန့်ရှင်းရေးသမားအလုံးလေးတွေဖြစ်ပါတယ်။
–
ဒီနေရာမှာသွေးကြောတွေမပိတ်အောင်သန့်ရှင်းရေးလိုက်လုပ်ပေးနေတဲ့(HDL)အလုံးလေးတွေကိုတော့အားလုံးကကောင်းတဲ့ကော်လက်စထရောလို့လက်ခံထားပြီးဖြစ်လို့အငြင်းပွားစရာမရှိပါဘူး။အငြင်းပွားရတာကအဆီတွေကိုအသဲကနေခန္ဓာကိုယ်အနံ့အပြားကိုသယ်ယူပို့ဆောင်ပေးနေတဲ့(VLDL)နဲ့(LDL)ကိစ္စပါ။နစ်ပေါင်းများစွာကတည်းကအရင်းရှင်ကြီးစိုးနေတဲ့ဆေးပညာကအဲဒီ(LDL)ကော်လက်စထရောတွေဟာမကောင်းဘူး၊(LDL)ကော်လက်စထရောများတဲ့လူတိုင်းဟာနှလုံးသွေးကြောပိတ်ပြီးသေနိုင်တယ်၊လူတိုင်းသူတို့ထုတ်ရောင်းနေတဲ့ကော်လက်စထရောကျတဲ့ဆေး၊စတာတင်(Statin )တွေကိုသောက်သင့်တယ်လို့ကမ္ဘာမှာနာမည်ကြီးနေတဲ့(Mayo-Clinic)ကစလို့များစွာသောဆေးကုမ္မဏီကြီးတွေကမီဒီယာတွေသုံးပြီးကမ္ဘာကြီးကို(LDL)နဲ့ချိန်းခြောက်ပြီး၊ကော်လက်စထရောကျဆေး(စတာတင်)ရောင်းပြီးဒေါ်လာသန်းပေါင်းသောင်းနဲ့ချီအမြတ်ရလို့ချမ်းသာလာတာနှစ်ပေါင်းတော်တော်လေးကြာနေပါပြီ။
–
(LDL)ကော်လက်စထရောတိုင်းဟာဆိုးတဲ့ကောလက်စထရောတွေမဟုတ်ဘူးဆိုပြီး(keto community)သမားတွေကအစပြုလို့လူနည်းစုလေးကအမှန်ကိုမြင်သိလာတာကတော့နှစ်သိပ်မကြာသေးပါဘူး။(Keto)သမားတွေဟာသကြားနဲ့ကာဗိုဟိုက်ဒရိတ်ကိုအနိမ့်ဆုံးလျော့ချပြီး၊ပြည့်ဝဆီတွေကိုအဓိကထားစားတော့၊သာမန်လူတွေထက်အဆီကိုစွမ်းအင်အဖြစ်သုံးစွဲမှုနုန်းဟာအဆပေါင်းများစွာပိုများသွားပါတယ်။ဒီအဆီတွေကိုခန္ဓာကိုယ်အနံ့အပြားကိုပို့ဆောင်ပေးဖို့အသဲက(VLDL)တွေပိုပြီးထုတ်ပေးရပါတော့တယ်။ဒါကြောင့်(Keto)သမားမှန်ရင်(LDL)များပါတယ်။
–
(Keto)သမားတွေဟာကော်လက်စထရောများသလောက်အလွန်ကျန်းမာပြီးရောဂါလဲပျောက်ကင်းလာကြပါတယ်။(keto)သမားတွေကို(Coronary artery calcium (CAC) scoring)တိုင်းကြည့်ရင်အားလုံးနီးပါးနှလုံးကောင်းကြတာများပါတယ်။(Keto)သမားတွေဟာ(LDL)အားကိုးနဲ့အသက်ရှင်နေရတာဆိုတော့ သူတို့အတွက်(LDL)ဆိုတာကမရှိမဖြစ်လိုအပ်တဲ့အရာပါ။ဒီလူတန်းစားတွေကစပြီးသုသေသန၊လေ့လာမှုတွေလုပ်လာတော့(LDL)ဆိုတိုင်းတော့မကောင်းတဲ့ကော်လက်စထရောတွေမဟုတ်ဘူး။(LDL)အားလုံးအလွန်ဆိုးတယ်ဆိုပြီး(စတာတင်)ဆေးတွေအတင်းသောက်ခိုင်းတာဟာအရင်းရှင်ဆေးကုမ္မဏီကြီးတွေရဲ့စီးပွားရေးအမြတ်ထုတ်မှု့ဆိုတာတစ်ကယ်နက်နက်ရိုင်းရိုင်းသုသေသနပြုလေ့လာသူလူနည်းစုကသိမြင်လာကြပါတယ်။
–
ဒီနေရာမှာအရင်းရှင်ဆေးကုမ္မဏီကြီးတွေကိုကျွန်တော်မေးခွန်းတချို့မေးချင်ပါတယ်။
– မေးခွန်း(၁)ကျွန်တော်တို့ခန္ဓာကိုယ်ကိုအကျိုးမပြုပဲနဲ့အန္တရာယ်ပြုမည့်ပစ္စည်းတွေကိုဘာလို့အသဲကထုတ်ပေးနေရတာလဲ။အသဲကအရမ်း(stupid) ဖြစ်ပြီးမိုက်မဲနေတာလား။ဒါမှမဟုတ်အသဲကရူးကြောင်ကြောင်ဖြစ်သွားလို့လား?။
–
မေးခွန်း (၂)အသဲကထုတ်လိုက်တဲ့(LDL)ကော်လက်စထရောအားလုံးဟာအကုန်လုံးဆိုးနေကြသလား။ကောင်းတဲ့(LDL)တွေရောမပါတော့ဘူးလား?။
–
မေးခွန်း (၃)အသဲကထုတ်လိုက်တဲ့(LDL)ကော်လက်စထရောမလုံလောက်ပဲနဲ့အသဲမှာသကြားဓါတ်ကနေပြောင်းယူလိုက်တဲ့အဆီတွေကိုခန္ဓာကိုယ်အစိတ်အပိုင်းတွေမှာစွမ်းအင်အဖြစ်အသုံးပြုဖို့ဘယ်သူကတာဝန်ယူပြီးသယ်ဆောင်ပေးမလဲ?။
–
မေးခွန်း (၄)အရင်းရှင်တွေလူတိုင်းမသောက်သောက်အောင်ရောင်းနေတဲ့ကော်လက်စထရောကျဆေးစတာတင်(Statin)သောက်လိုက်ရင်ကော၊လူတွေရဲ့သေပျောက်နုန်း(Risk of all Cause mortality)လျော့သွားတယ်ဆိုတဲ့ခိုင်မာတဲ့သုသေသနအထောက်အထားတွေရှိပါသလား?။လို့မေးချင်လာပါတယ်။

-တကယ်တော့သူတို့ပြောနေတဲ့သိပ်ဆိုးကျိုးပေးတယ်ဆိုတဲ့ကော်လက်စထရောမရှိရင်ကျွန်တော်တို့အသက်မရှင်နိုင်ပါဘူး။ကျွန်တော်တို့ဦးနှောက်(Brain)ဟာကော်လက်စထရောနဲ့အဓိကတည်ဆောက်ထားတာပါ။ကျွန်တော်တို့ဆဲလ်တွေရဲ့အခွံ့(cell membrane structure)တွေတည်ဆောက်တာကော်ရက်စထရောနဲ့ပါ။ဗီတာမင်(d)နဲ့တခြားအရးကြီးတဲ့ဟော်မုန်းတွေကိုကော်လက်စထရောကနေထုတ်ယူရတာပါ။ခုခံမှု့ဆဲလ်တွေဟာကော်လက်စထရောမရှိရင်ဘာရောဂါမှမကာကွယ်ပေးနိုင်ပါဘူး။လူ့ခန္ဓာကိုယ်မှာကော်လက်စထရောမသုံးတဲ့ဆဲလ်၊ကော်လက်စထရောနဲ့မပါတ်သက်တဲ့ဆဲလ်ဆိုတာမရှိသလောက်ပါပဲ။
–
ကောလက်စထရောထုတ်တယ်ဆိုတာအသဲရဲ့မိုက်မဲတဲ့လုပ်ရပ်(Stupid)မဟုတ်သလိုရူးကြောင်ကြောင်ဖြစ်သွားလို့မှားထုတ်တာလဲမဟုတ်ပါဘူး။တမင်ခန္ဓာကိုယ်ကျန်းမာစွာအသက်ရှင်နေထိုင်နိုင်ရေးအတွက်လိုအပ်လို့ထုတ်ပေးတာပါ။မိုက်မဲတာကအသဲမဟုတ်ပါဘူးကျွန်တော်တို့တွေပါ။ကျွန်တော်တို့ကကိုယ့်အသဲကိုမယုံပဲနဲ့အရင်းရှင်ဆေးကုမ္မဏီကြီးတွေကိုယုံကြည်မိကြတာပါ။
–
ကျွန်တော်တို့ခန္ဓာကိုယ်ကြီးပျက်စီးသွားမှာ၊သေဆုံးသွားမှာကိုအသဲကကျွန်တော်တို့ထက်ပိုပြီးစိုးရိမ်ပါတယ်။ကျွန်တော်တို့အနားယူအိပ်စက်နေတဲ့အချိန်မှာတောင်သူမနားရပါဘူး၊အချိန်ပြည့်ခင်ဗျားတို့အသက်ရှင်ရေးအတွက်သူမနားမနေကျိုးစားအလုပ်လုပ်နေရပါတယ်။အသဲဆိုတာတော်ရုံတန်ရုံပျက်စီးသွားရင်တောင်ရောဂါလက္ခဏာမပြ၊မညီးညူတတ်ပါဘူး။ဒူပေတန်ပေအခံဆုံးအင်္ဂါပါ။ကိုယ့်အသဲကကိုယ့်ကိုကျန်းမာအောင်လုပ်မလား။ကော်လက်စထရောကျဆေးရောင်းတဲ့ဆေးကုမ္မဏီကြီးတွေကကိုယ့်ကိုကျန်းမာအောင်ဂရုစိုက်ပူပင်ပေးမလားဆိုတာဦးနှောက်လေးသုံးပြီးစဉ်းစားကြည့်ကြပါ။
-အန္တရာယ်သိပ်များတဲ့ကော်လက်စထရောကျဆေး(စတာတင်)တွေအများကြီးရောင်းချင်တာနဲ့ပဲ၊အသဲကထုတ်လိုက်တဲ့(LDL)ကော်လက်စထရောအားလုံးဟာသိပ်ဆိုးတယ်၊ရောဂါတွေရစေနိုင်တယ်လို့တဖက်သတ်ပြောတာဟာဝါးလုံးရှည်နဲ့ပါတ်ရန်းသလိုဘာမှအခြေအမြစ်ယုတ္တိဗေဒမကျတဲ့စကားတွေပါ။ကောင်းတဲ့(LDL)ကော်လက်စထရောတွေလဲအများကြီးရှိပါတယ်။
–
ဥပမာတစ်ခုပေးပါမယ်။ဒီခေတ်မှာမွေးတဲ့ခလေးတွေအားလုံးဟာတယောက်မကျန်မကောင်းပါဘူး၊အသုံးမကျပါဘူးအကုန်လုံးဆိုးသွမ်းတဲ့လူဆိုးတွေကြီးပဲလို့ပြောမယ်ဆိုရင်ခင်ဗျားတို့လက်ခံနိုင်မလား?။အဲဒီကလေးတွေအားလုံးဟာနောင်အနာဂါတ်မှာလူဆိုးတွေဖြစ်လာမှာဖြစ်လို့အခုကတည်းကသုတ်သင်ရှင်းလင်းပြစ်ဖို့ဆိုပြီးဥပဒေအသစ်တခုထုတ်ရင်ကောအဲဒီတိုင်းပြည်အနာဂါတ်ကောင်းမလားဆိုးမလား၊လူမျိုးပြုတ်မလား၊စဉ်းစားကြည့်ပါ။ပစ္စည်းတစ်ခုကောင်းတယ်မကောင်းဘူးဆိုတာထုတ်လုပ်တဲ့အရည်အသွေး(Quality)ပေါ်မှာပဲမှုတည်နေတာပါ။ခလေးတစ်ယောက်ကောင်းတယ်မကောင်းဘူးဆိုတာကလဲသူ့ကိုမွေးထုတ်လိုက်တဲ့မိဘရဲ့အရည်အသွေး၊သူ့မိဘနဲ့သူ့ပါတ်ဝန်းကျင်ရဲ့သွန်သင်ဆိုဆုံးမမှု့၊ပြုပြင်မှု့တွေအပေါ်မှာမှုတည်မနေဘူးလား။မြန်မာစကားပုံရှိပါတယ်။တံငါနားနီးတံငါ၊မုဆိုးနားနီးမုဆိုးဆိုတာ၊ဒါကိုပြောချင်တာပါ။
–
ဒီဥပမာအတိုင်းပါပဲ။(LDL)ကော်လက်စထရောအားလုံးဆိုးကြတယ်၊ဒီကော်လက်စထရောမကျကျအောင်(စတာတင်)ဆေးတွေသောက်ရမယ်ဆိုတဲ့စကားဟာ၊ဒီခေတ်မွေးတဲ့ခလေးအားလုံးဆိုးတယ်၊အားလုံးကိုသတ်ပြစ်ရမယ်လို့ပြောတာနဲ့အတူတူပါပဲ။လုံးဝအခြေအမြစ်မရှိတဲ့တဖက်သတ်အယူအဆပါ။အမှန်တကယ်တော့(LDL)ကော်လက်စထရောတိုင်းတော့မဆိုးပါဘူး။ကောင်းတာတွေလဲရှိသလိုဆိုးတာတွေလဲရှိပါတယ်။(LDL)ကောင်းသလားဆိုးသလားဆိုတာကတော့ထုတ်ပေးတဲ့အသဲအပေါ်မှာပဲမူတည်နေပါတယ်။အသဲကောင်းနေရင်၊ကျန်းမာနေရင်(LDL)အကောင်းတွေပဲထွက်လာမယ်။အသဲမကောင်းရင်မကျန်းမာရင်(LDL)အဆိုးတွေပဲရမယ်။အဓိကပြောချင်တာက(LDL)အနည်းအများကိုဘာမှစိုးရိမ်နေစရာမလိုပါဘူး။အရင်းရှင်တွေအတင်းသောက်ခိုင်းနေတဲ့အန္တရာယ်သိပ်များတဲ့ကော်လက်စထရောကျဆေး(စတာတင်)လဲသောက်ဖို့မလိုပါဘူး။အသဲကောင်းဖို့ကိုသာစိုးရိမ်ပြီးအဓိကလုပ်ဆောင်ကြရမှာပါ။အသဲမှာရှိတာ်အဆိပ်ဖြေစနစ်(အန်တိုင်အောက်ဆီတိုက်စနစ်)ကိုကောင်းအောင်လုပ်ထားရမယ်။အဖြေကရှင်းရှင်းလေးပါ။
–
(LDL)ပမာဏအနည်းအများထက်(LDL particle size)ကပိုပြီးအရေးကြီးပါတယ်။(LDL)ဟာနှစ်မျိုးနှစ်စားရှိပါတယ်။
(၁)Small dense dangerous LDL မကောင်းတဲ့အန္တရာယ်ရှိတဲ့(sd-LDL)ပါ။
(၂)Large buoyant non-dangerous LDL ကောင်းတဲ့အကျိုးပြုတဲ့(lb-LDL)ပါ။
——–
အဲဒီလိုနှစ်မျိုးခွဲခြားပြီးပြောလိုက်ရင်၊အသဲကဘာလို့မကောင်းတဲ့(sd-LDL)ကိုထုတ်ပါသလဲလို့မေးစရာရှိလာပါတယ်။တကယ်တော့အသဲကမကောင်းတဲ့(sd-LDL)ကိုမထုတ်ပါဘူး။(VLDL)ကိုပဲထုတ်ပေးတာပါ။ မကောင်းတဲ့အန္တရာယ်ရှိတဲ့(sd-LDL)တွေဖြစ်သွားရတာကလဲကျန်းမာရေးဗဟုသုတမရှိတဲ့မိမိတို့ကြောင့်ပါ။
–
(VLDL)ဆိုတာကအဆီ(TG) တွေကိုအပြည့်သယ်ဆောင်လာတဲ့ဆီဘောက်ဆာကားကြီးပါ။ဆီတွေကိုဓါတ်ဆီဆိုင်မှာထုတ်ချပေးလိုက်ပြီးတော့ကုန်မပါပဲအလွတ်သွားနေတဲ့ဘောက်ဆားကားကြီးတွေကိုကြတော့(LDL)လို့ခေါ်ပါတယ်။
–
အသဲဟာကျန်းမာနေမယ်ဆိုရင်အဆီ(TG)တွေကို(LDL) ဖြစ်လာမဲ့၊ ကုန်အပြည့်တင်ဆောင်ထားတဲ့(VLDL)တွေကိုအရည်အသွေးကောင်းမွန်စွာထုတ်ပေးနိုင်ပါတယ်။(VLDL)တွေဟာအဆီ(TG)တွေကိုလိုအပ်တဲ့နေရာတွေမှာပို့ဆောင်ကုန်ချပေးလိုက်ပြီးအလွတ်ဖြစ်သွားတော့မှာသာ(LDL)လို့နာမည်ပြောင်းခေါ်ကြတာပါ။
–
အသဲကတော့(VLDL)ကိုသူတတ်နိုင်သလောက်တော့ကောင်းအောင်ကျိုးစားထုတ်ပေးလိုက်တာပါပဲ။(VLDL)ဆိုတဲ့ပူစီပေါင်းလိုအလုံးကြီးထဲမှာ၊ကော်လက်စထရောတွေ၊အဆီ(TG)တွေ၊လစ်ပိုပရိုတိန်းတွေ၊အဆီမှာပျော်ဝင်နိုင်တဲ့ဗီတာမင်တွေနဲ့၊အဆီတွေကိုအောက်ဆီတိုက်(oxidize)မဖြစ်အောင်ကာကွယ်ပေးရတဲ့၊အန်တိုင်အောက်ဆီတိုက်ဓါတ်ပေါင်း (antioxidant)တွေပါဝင်ဖို့လိုအပ်ပါတယ်။ထုတ်ပေးတုန်းကတော့အကောင်းတွေပါပဲ။သွေးထဲရောက်တော့မှအောက်ဆီဂျင်နဲ့ဓါတ်ပြုပြီးအောက်ဆီတိုက်ဖြစ်သွားပြီးပျက်စီးသွားရတာပါ။
—–
ဘယ်လိုအကြောင်းတွေကြောင့်အောက်ဆီဂျင်နဲ့ဓါတ်ပြုပြီးပျက်စီးသွားရသလဲဆိုရင်တော့အဓိကအကြောင်း(၂)ခုရှိပါတယ်။နံပါတ်(၁)ကတော့သွေးထဲမှာကြာတဲ့အချိန်များသွားလို့ပါ။နံပါတ်(၂)ကတော့အသဲကထုတ်ပေးလိုက်တဲ့(VLDL)တွေရဲ့အရည်အသွေးညံ့ဖျင်းလို့ပါ။
——
(၁) (VLDL)တွေဟာမိမိသယ်ဆောင်ထားတဲ့အဆီတွေကော်လက်စထရောတွေကိုလိုအပ်တဲ့နေရာတွေမှာအကုန်ထုတ်ချမပေးနိုင်ပဲရွာလည်နေပြီးသွေးကြောထဲမှာအချိန်ကြမြင့်စွာကုန်စည်အပြည့်နဲ့ပါတ်မောင်းနေရတဲ့ကုန်တင်ကားကြီးတွေလိုလျောက်သွားနေရတာကြာတော့သယ်ဆောင်ထားတဲ(TG)တွေဟာသွေးထဲကအောက်ဆီဂျင်တွေနဲ့ဓါတ်ပြု၊အောက်ဆီတိုက်ဖြစ်သွားပြီးပျက်စီးကြရတာပါ။မိမိသယ်ဆောင်ထားတာတွေကပုပ်ကုန်တွေဆိုတော့လေထိဖန်များရင်ပျက်စီးတာပဲ။အဲဒီလိုလိုအပ်တဲ့နေရာတွေမှာကုန်ချခွင့်မရအောင်တားဆီးတဲ့သူတွေကဘယ်သူတွေလဲဆိုတော့အင်ဆူလင်တွေပါပဲ။
–
အင်ဆူလင်တွေကအဆီတွေကိုစွမ်းအင်အဖြစ်ထုတ်ပေးဖို့လိုအပ်တဲ့နေရာတွေမှာကုန်ချခွင့်မပေးပါဘူး။ဒါကြောင်အင်ဆူလင်ခုခံမှု့ရှိသူ(သို့မဟုတ်)သွေးထဲမှာအင်ဆူလင်များနေသူတွေဟာသွေးထဲမှာ(TG)ခေါ်ကုန်အပြည့်နဲ့ကုန်မချနိုင်ပဲလျှောက်သွားနေတဲ့(VLDL)တွေအများကြီးရှိနေတာပါ။သွေးစစ်ကြည့်လို့(TG)များတယ်ဆိုတာတခြားမဟုတ်ပါဘူး။ပုပ်ကုန်တွေသယ်ဆောင်လာပြီး(ကာစတန်)အင်ဆူလင်ကခွင့်ပြုချက်မပေးလို့ကုန်မချနိုင်သေးပဲ၊ကုန်အပြည့်နဲ့ပါတ်မောင်းနေရတဲ့(VLDL)ကားကြီးတွေပါပဲ။ကြာလာတော့ကုန်တွေကပျက်စီး၊ယိုစီး၊အောက်ဆီတိုက်တွေဖြစ်ပြီး၊ယောင်ကိုင်းမှု့(inflammation)ကိုဖြစ်ပေါ်စေတဲ့အဆိပ်တွေဖြစ်ကုန်ကြတော့တာပေါ့။
————
(၂)အသဲက(VLDL)တွေကိုတည်ဆောက်ထုတ်လုပ်ပေးတဲ့နေရာမှာလဲအရည်အသွေးရှိတဲ့(VLDL)တွေဖြစ်ဖို့လိုအပ်ပါသေးတယ်။(VLDL)တွေကိုကောင်းကောင်းမောင်းနင်ပြီးကုန်တင်ကုန်ချလုပ်ပေးဖို့၊စပါယ်ယာ၊ဒရိုင်ဘာနဲ့တူတဲ့(လစ်ပိုပရိုတိန်း)တွေရဲ့အရည်အသွေးကလဲပြည့်ဝဖို့လိုပါသေးတယ်။ပြီးတော့လမ်းမှာအကြောင်းတခုခုကြောင့်ကုန်တွေကိုအကုန်မချနိုင်ပဲရက်ကြာနေမယ်ဆိုရင်လဲဒီအဆီတွေကိုအောက်ဆီတိုက်မဖြစ်အောင်ထိန်းသိမ်းပေးဖို့ဗီတာမင်တွေနဲ့အန်တိုင်အောက်ဆီတိုက်ဓါတ်ပေါင်းတွေကလဲအလုံအလောက်ထည့်ပေးနိုင်ဖို့လိုအပ်ပါသေးတယ်။အန်တိုင်အောက်ဆီတိုက်ဓါတ်ပေါင်းတွေလုံလောက်ရင်လမ်းမှာတင်မကပါဘူးဆဲလ်တွေအတွင်းပိုင်းအထိ(TG)တွေကော်လက်စထရောတွေအောက်ဆီတိုက်မဖြစ်အောင်လိုက်ပြီးထိန်းသိမ်းပေးနိုင်တာပါ။ခင်ဗျားတို့ကအသဲကိုခိုင်းတော့ခိုင်းတတ်တယ်၊သူအသုံးလိုတဲ့ပစ္စည်းတွေကြတော့ဖြည့်ဆည်းမပေးဘူးဆိုရင်တော့၊အသဲကလဲသူ့မှာကုန်ကြမ်းကောင်းကောင်းတွေမှအလုံအလောက်မရှိတာ၊အစုတ်အပြတ်ပစ္စည်းတွေနဲ့အရည်အသွေးညံဖျင်းတဲ့(VLDL)တွေကိုသာဖြစ်သလိုပဲထုတ်ပေးနိုင်တော့တာပေါ့။
———
အင်ဆူလင်ခုခံမှု့ကြောင့်လဲသွေးထဲမှာအင်ဆူလင်တွေသိပ်များ၊အင်ဆူလင်များလို့(VLDL)တွေကလိုအပ်တဲ့နေရာမှာကုန်မချပေးနိုင်။အဆီတွေကိုအချိန်အတိုင်းအတာတစ်ခုအတွင်းကုန်မချပေးနိုင်တော့အောက်ဆီတိုက်ဖြစ်ပြီးပျက်စီး။VLDLမှာကလဲအောက်ဆီတိုက်မဖြစ်အောင်ကာကွယ်ပေးမယ့်ဗီတာမင်တွေနဲ့အန်တိုင်အောက်ဆီတိုက်ဓါတ်တွေကလဲအလုံအလောက်မပါ။(VLDL)ကိုတည်ဆောက်လိုက်တဲ့လစ်ပိုပရိုတိန်းတွေကလဲအရည်အသွေးညံဖျင်းဆိုတော့။ကြာလာတော့တကိုယ်လုံးမှာအောက်ဆီတိုက်တွေဖြစ်၊အဆီတွေအားလုံးပျက်စီး၊(inflammation)ယောင်ရမ်းမှုတွေဖြစ်တကိုယ်လုံးဆီချေးတွေပိတ်ဆို့နေပြီးအဆိပ်တွေဖြစ်၊ခန္ဓာကိုယ်တခုလုံးလဲပျက်စီးပြီးအမှိုက်ပုံကြီးလိုဖြစ်၊ရလဒ်ကတော့ကင်ဆာ၊နှလုံးသွေးကြောပိတ်သေကြ၊ဦးနှောက်သွေးကြောပိတ်လေဖြတ်ကြ။အော်တိုအင်မြူးတွေဖြစ်ကြ၊ရောဂါပေါင်းစုံဖြစ်လာတော့တာပေါ့။မြန်မာပြည်မှာအများဆုံးဖြစ်နေတာနော်။ကိုယ့်ပါတ်ဝန်းကျင်မှာဖြစ်နေတာ၊မကြာခင်ကိုယ့်အလှည့်လာတော့မယ်။ဘာလုပ်ကြမလဲ?
—
လိုရင်းပြန်ဆက်ပါမယ်။မကောင်းတဲ့အန္တရာယ်ရှိတဲ့(sd-LDL)ဆိုတာတခြားမဟုတ်ပါဘူးသွေးထဲမှာအချိန်ကြာသွားလို့ပဲဖြစ်ဖြစ်၊ပျက်စီးလွယ်တဲ့အဆီတွေကိုအောက်ဆီတိုက်မဖြစ်အောင်ကာကွယ်ပေးမဲ့ဗီတာမင်တွေနဲ့အန်တိုင်အောက်ဆီတိုက်ဓါတ်တွေမလုံလောက်လို့ပဲဖြစ်ဖြစ်ပျက်စီးသွားခဲ့ရတဲ့နဂိုကကောင်းနေခဲ့ဖူးတဲ့ကော်လက်စထရောအကြွင်းအကျန်တွေပါပဲ။ဒီပျက်စီးသွားတဲ့ကော်လက်စထရောတွေကိုအသဲကပြန်ချိတ်ဆက်ပြီးသိမ်းဆည်းယူရမဲ့ချိတ်တွေကလဲဆီချေးတွေတက်ပျက်စီးနေပြီး၊အသဲကလဲပြန်သိမ်းယူပြီးမဖျက်ဆီးပြစ်နိုင်တော့ပဲသွေးထဲမှာသံသရာလည်လျောက်သွားနေပြီး၊ဟိုသွေးကြောပိတ်လေဖြတ်၊ဒီသွေးကြောပိတ်နှလုံးရပ်၊ခြေလက်တွေပုပ်၊ကင်ဆာတွေဖြစ်၊အတွင်းမှာရောင်ကိုင်းမှုကြောင့်ခုခံမှုစနစ်တွေပျက်စီးပြီးအော်တိုအင်မြူးတွေဖြစ်၊သွေးကြောတွေကျဉ်းပြီးသွေးတိုးတွေဖြစ်နဲ့အသက်အန္တရာယ်ကောင်းကောင်းပေးတော့တာပါပဲ။
–
အားလုံးကမိမိအပြစ်တွေပါပဲ။မိမိကဖြစ်လာတော့မှဆရာဝန်အားကိုးမယ်ကွာဆိုပြီးတော့ဗဟုသုတတွေမလေ့လာထားဘူး။မလေ့လာထားတော့ခန္ဓာကိုယ်အထဲမှာဘာဖြစ်နေတယ်မသိဘူး။သွေးထဲမှာအင်ဆူလင်နည်းသွားအောင်လဲမကျိုးစားဘူး။အသဲကလိုအပ်တဲ့ဗီတာမင်တွေ၊အန်တိုင်အောက်ဆီတိုက်တွေကိုလဲမစားမသောက်ဖြည့်ဆည်းမပေးဘူး။ပေါ့ပေါ့နေပေါပေါစားပဲနေခဲ့လုပ်ခဲ့တယ်။အလုံးစုံပျက်စီးယိုယွင်းပြီးနောက်ကျသွားတော့မှဆရာဝန်ဆီပြေးပြကြတယ်။ဆရာဝန်မပြောပါနဲ့ဘုရားတောင်မကယ်နိုင်တော့ဘူး။ဝေဒနာအပြည့်နဲ့သေမင်းအလာစောင့်မျော်နေရုံကလွဲလို့ဘာများတတ်နိုင်ဦးမှာလဲ။မိမိကိုယ်ကိုအဲဒီဘဝအရောက်ခံမလား၊မခံဘူးလားစဉ်းစားကြပေါ့။မိမိကျန်းမာရေးကဆရာဝန်မှာတာဝန်မရှိဘူး။သူများတွေမှာလဲတာဝန်မရှိဘူး၊မိမိမှာပဲတာဝန်အပြည့်ရှိတာပါ။
–
(Small dense LDL,sd-LDL) (60%)အောက်ဆိုရင်သိပ်အန္တရာယ်မပေးနိုင်ပါဘူး။(60%)ထက်ပိုရင်တော့မကောင်းပါဘူး။(large buoyant LDL,lb-LDL)ကတော့များလေကောင်းလေပါပဲ။မိမိမှာရှိတဲ့(LDL)ဟာကောင်းနေသလား၊ဆိုးနေသလား၊ကောင်းတာနဲ့ဆိုးတာရောနေသလား၊အဆိုးတွေကြီးကြီးပဲလားလို့သိချင်ရင်၊လူတိုင်းနားလည်အောင်(Biochemistry)တွေ၊ဘာတွေမသုံးပဲနဲ့လွယ်လွယ်လေးနည်းပေးလိုက်ပါမယ်။(TG)များနေရင်ဆိုးတဲ့(LDL)များတယ်။(HDL)များနေရင်ကောင်းတဲ့(LDL)များတယ်။လွယ်လွယ်လေးခန့်မှန်းလို့ရပါတယ်။(LDL)တွေမပျက်စီးစေချင်ရင်အင်ဆူလင်နည်းအောင်သကြားနဲ့ကာဗိုယိုက်ဒရိတ်လျော့စားရမယ်။အသဲကကောင်းမွန်ပြီးမပျက်စီးလွယ်တဲ(LDL)တွေထုတ်ပေးနိုင်အောင်လို့လိုအပ်တဲ့ဗီတာမင်တွေနဲ့အန်တိုင်အောက်ဆီတိုက်ဓါတ်တွေဖြည့်ဆည်းပေးရမယ်။အဲဒါမိမိရဲ့တာဝန်ပါပဲ။
–
အရေးအကြီးဆုံးနောက်တခုထပ်ပြောမယ်။ဓါတ်ခွဲခန်းမှာ(လစ်ပစ်ပရိုဖိုင်)သွားစစ်ရင်၊(LDL)တွေကတော်တော်လေးနည်းနေတယ်။(TG)တွေကတော့အများကြီးတက်နေတယ်ဆိုရင်တချို့သောဆရာဝန်တွေက(LDL)နည်းနေတာတစ်ခုကိုကြည့်ပြီးကောင်းတယ်၊(OK)တယ်ဆိုပြီးပြောလိုက်တတ်ကြတယ်။(LDL)ကပုံမှန်အောက်မှာရှိတယ်ဆိုတော့ဆရာဝန်ကကျန်းမာတယ်နှလုံးရောဂါမဖြစ်နိုင်ဘူးပေါ့။နှောက်တော့မကြာဘူး(ဟတ်အတက်)ဖြစ်ပြီးသေပါလေရော။အဲဒီလိုအဖြစ်မျိုးတွေ(USA)မှာအများကြီးပဲ။သုသေသနလုပ်ကြည့်တော့နှလုံးရောဂါနဲ့သေတဲ့လူတွေရဲ့တဝက်ကျော်ကျော်တွေဟာအားလုံး(LDL)ပုံမှန်စံနုန်းအောက်မှာရှိနေတဲ့လူတွေကြီးကြီးပါပဲလို့သိရတယ်။
—
ဆိုလိုတာက(LDL)ကြောင့်(ဟတ်အတက်)ဖြစ်တာမဟုတ်ဘူး။(TG)ကြောင့်ဖြစ်တာပါ။ဒီနေရာမှာသတိထားရမှာက(TG)ဆိုတာကသူ့ဟာသူသွေးထဲမှာရှိနေတဲ့အဆီမဟုတ်ဘူးနော်။(TG)အတိုင်းအတာပမာဏကိုပြတယ်ဆိုတာက၊ခုနကပြောသလိုကုန်မချနိုင်လို့အောက်ဆီတိုက်ဖြစ်ပြီးပျက်စီးနေတဲ့ကုန်အပုတ်တွေကိုသယ်ဆောင်ထားပြီးသွေးထဲမှာလျောက်သွားနေတဲ့(VLDL)ပမာဏကိုပြနေတာ။(VLDL)လက်ကျန်တွေကို(Remnant cholesterol)လို့ခေါ်တယ်။အောက်ဆီတိုက်ဖြစ်ပြီးပျက်စီးနေပြီးသုံးမရပဲသွေးထဲမှာကျန်နေတဲ့ကော်လက်စထရော။တကယ်တော့သွေးထဲမှာပြနေတဲ့(LDL)ထက်(TG)တွေကပိုကြောက်စရာကောင်းတယ်။ဘာကြောင့်လဲဆိုတော့(TG)ရဲ့နောက်ကွယ်မှာပုန်းနေတဲ့(VLDL)လက်ကျန်(Remnant cholesterol)တွေရှိနေလို့၊ပျက်စီးနေတဲ့(VLDL)လက်ကျန်အနည်းအများတွေကို(TG)တန်ဖိုးနဲ့တွက်ယူလို့ရတယ်။အကြမ်းအားဖြင့်အဲဒီထဲမှာကော်လက်စထရောတစ်ဆနဲ့(TG)ငါးဆပါဝင်နေလို့(TG)ကို(၅)နဲ့စားလိုက်ရင်လက်ကျန်အောက်ဆီတိုက်ဖြစ်ပြီးပျက်စီးနေတဲ့(Remnant cholesterol)ပမာဏကိုတွက်ယူလို့ရတယ်။ဆရာဝန်တချို့ကအဲဒီနောက်ကွယ်မှာပုန်းအောင်းနေတဲ့(Remnant cholesterol)ကိုသိပ်စိတ်မဝင်စားကြဘူး။(LDL)ပုံမှန်ရှိနေရင်(OK)တယ်လို့ပြောတတ်ကြတယ်။
—
ဒီနေရာမှာအဓိကထားပြောချင်တာက(လစ်ပစ်ပရိုဖိုင်မှာ)(LDL)များတာနည်းတာကဘာမှအရေးမကြီးပါဘူး။အရေးအကြီးဆုံးအချက်က(TG)နည်းဖို့နဲ့(HDL)များနေဖို့ပဲ။(TG)နည်းပြီး(HDL)များနေရင်(LDL)မိုးထိအောင်တက်နေပါစေနှလုံးသွေးကြောမပိတ်ဘူး။မယုံရင်(Coronary artery calcium (CAC) scoring)သွားတိုင်းကြည့်လိုက်။(CAC)တိုင်းတာလောက်သေချာတာမရှိဘူး။
—
(LDL)များတိုင်းစိတ်မပျက်နဲ့(LDL)နည်းရင်လဲအဟုတ်ကြီးထင်မနေနဲ့၊(TG)နည်းအောင်ဂရုစိုက်၊(HDL)များလာအောင်ကျိုးစား။ဒါဆိုရင်ကျန်းမာမယ်။(Research)တော်တော်များများက(LDL)များတဲ့လူတွေဟာပိုပြီးတော့(all Cause mortality)အကြောင်းအမျိုးမျိုးကြောင့်သေဆုံးမှု့နန်းလျော့သွားတယ်လို့(အသက်ပိုရှည်ကြတယ်လို့ဆိုထားတာတွေရှိတယ်)။
——–
ဒီနေတော့ဒီလောက်ပါပဲ။အပိုင်း(၂)မကြာခင်ဆက်ရေးပေးပါမယ်။
———-
Kelvin Albert Power
(Nutrition Specialist, Florida, USA)